2. Matinéea: Le Monde Laukotea

Franghiz Ali-Zadeh 1947an Bakun jaiotako musikagile eta pianojole azerbaijandarra da. Ezaguna da Azerbaijango ‘mugam’ genero folklorikoaren musika-tradizioa eta XX. mendeko mendebaldeko konposizio-teknikak —bereziki Arnold Schoenberg eta Gara Garayevenak—uztartzeagatik. 2008an UNESCOren ‘Bakearen aldeko artista’ ohorezko titulua jaso zuen, eta gaur egun Azerbaijango Konpositoreen Batasuneko presidentea da. Mugam Sayagi obra Kronos estatubatuar laukote ospetsuaren enkarguz idatzi zuen 1993an eta estreinaldia urte berean izan zen New Yorkeko Lincoln Centerrean. Musika mugam azerbaijandarraren doinuetan inspiratuta dago, Europako kuarteto birtuosoaren musikaren esparrura eramanda. Obra biolontxeloaren ahots bakartiarekin hasten da eszenatokian. Gainerako ahotsak elkarren gainean jartzen dira, pertsonaia ugari eta antzerki-efektu ugari erakutsiz. Baina dena hasten den bezala amaitzen da: biolontxeloaren pasarte bakarti batekin, soinuak desagertu egiten dira eta istorioa sonoritatea pixkanaka ezabatuz amaitzen da.

Edvard Griegek hari-kuarteto oso bat bakarrik ekoitzi zuen, 1878an idatzitakoa, hain zuzen Matinée honetan entzungo dena. Griegen musika-hizkera aurrerakoia izan zen bere garairako, batez ere hari-kuartetoaren genero kontserbadorearen barruan. Oso kromatikoa, harmonia aberatsekin eta modulazio ausartekin, musikak eskala modalak eta pentatonikoak arakatzen ditu, folklore-zapore exotikoarekin, Mendebaldeko Europako tradizioak inbaditzen dituen musika berriaren abangoardian buru izanik. XIX. mende amaierako hari-kuarteto originaletakoa da, eta itzal handienetakoa utzi duena.