Euskadiko Orkestra Sinfonikoak ia bazkalostean, arratsaldeko lauretan aurreko emanaldietan hain harrera beroa merezi izandako orkestra gonbidatuaz gozatzeko, Milango Auditorioan bildutako entzulegoaren babespean interpretatu zituen bira honetako azken akordeak. Bertan bildutako melomanoen artean, bat berezia benetan: Antonello Allemandi orkestra-zuzendari milandarra. Jende kopuru handiena bildu zuen kontzertu honetan, EOSek bere zuzendari Andrés Orozco-Estradarekin konplizitate bizian ederki defendatu zuen beste behin Yura Lee hegokorearrak biolinaz interpretaturiko Sibeliusen, Lauzurikaren eta Brahmsen obrek osatutako egitaraua.

Konplizitate hori, Maisuaren eta Orkestraren arteko enpatia sakon hori ageriko egin zen, ez bakarrik eszenatokian, baita kontzertua amaitu ostean, hainbat musikari Orozco-Estrada Maisuari zoriondu eta egindako lanagatik eskerrak ematera hurbildu baizitzaizkion. Zuzendariaren eta musiakarien arteko sintonia biribilak arrakastaz eta lorpenez beteriko etorkizun oparoa iragartzen du Euskadiko Orkestra Sinfonikoarentzat.

Euskadiko Orkestra Sinfonikoak bikain gaindutu zuen bart arratsean Milango Auditorioan ospatutako kontzertua. Italian barrena burutzen ari den lehenbiziko birako kontzertuetan nagusiena zen hau Orchestra di Milano Giuseppe Verdi delakoaren Abonu-Denboraldiaren baitan ospatutako bigarrena izan zen. Kontzertu ederrak eta Orkestrari erabat emandako entzulegoaren erantzun atseginak Orkestraren zuzendari titular berria den Andrés Orozco-Estradak emanaldia amaitu ostean agertutako poz eta gogobetetasunean izan zuten isla.

Soinu biribil eta trinkoa. Maisuak Orkestrak lortutako soinu biribil eta trinkoa musikarien eta bere artean, elkar ezagutuz doazen heinean, sortuz doan konplizitate artistiko sakonaren emaitza dela adierazi zuen atseginez. Etorkizun handiko eta erabat emankor gertatuko den konplizitate hau ziztu bizian ari da finkatzen, bart Milanen euskal musika eta unibertsala, egungoa eta klasikoa ederki uztartu zituen kontzertuan entzundakoaren arabera. Kontzertu gogoangarri hau txalo-zaparrada luze bati erantzun gisa interpretatutako Guridiren "Amorosa"rekin amaitu zen. Orozco-Estrada maisuaren hitzetan "zerutiarra, beti hunkigarria" gertatzen den partitura honen interpretazioa bikaina izan zen eta hunkigarritasun hori Orkestrarekin bat egin zuen entzulegora iritsi zen. Milandar entzulegoa txunditurik gelditu zen ordurarte ezezaguna zitzaion Euskadiko Orkestrarekin eta, kontzertuaren ostean esandakoaren arabera, aurrerantzean ere gure Orkestraren oroimen ederra gordeko du. L'Unitá egunkariaren kritikoa den Paolo Petazzi bera ere, munduko orkestra gailenenak entzutera ohitua, Orkestraren kalitateak liluraturik agertu zen.

Kontzertua Antonio Lauzurikaren "Cuaderno de viaje" lanak ireki zuen. Italian barrena burutzen den bira honetarako hain izenburu aproposa duen obra hau duela gutxi estreinatu zuen EOSek. Ondoren Sibeliusen "Biolinerako kontzertua" izan zen entzungai eta Yura Lee biolinjole hegokorearrak Bachi eskainitako pieza batekin eskertu zuen jasotako txalo-zaparrada eskerga. Egitaraua Brahmsen 1. Sinfoniak itxi bazuen ere, bart gauetik Euskadiko Orkestraren historian mugarri berri bilakatu den kontzertu bikaina jada aipatu "Amorosa"k itxi zuen.

Gau instituzionala. Atzoko kontzertua erakunde ezberdinen ordezkarien topagune izan zen. Bertan izan ziren Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburua eta Orkestraren Presidentea den Miren Azkarate, Kultura Sailburuordea den Gurutz Larrañaga, Milanen Espainiako Kontsula, Santiago Salas, Milango Cervantes Institutuko Zuzendaria, Víctor Andresco, Giuseppe Verdi Orkestrako presidentea den Corbani jauna eta biraren babesle den Ingeteam taldeak bertan dituen ordezkari gorenak, taldeko Marketing Korporatiboko Zuzendaria den Eduardo Giménez buru zutela.

Kontzertuaren aurretik, Orkestrako kideek Teatro alla Scala delakoa bisitatzeko aukera izan zuten, hiriko beste hainbat toki aipagarriren artea, esaterako Il Duomo edo Vittorio Emmanuelle galeriak.

Gaur larunbata, Orkestra Cremonara abiatuko da bertako Teatro Comunalle A. Ponchielli delakoan kontzertu bat eskaintzeko. Hiri hau musika klasikoaren alorrean hainbesteko garrantzia izan zuten Stradivari eta Guarneri familien jaioterri izateagatik da ezaguna. Bihar igandea Orkestrak hirugarren kontzertua ospatuko du Milango Auditorioan eta emanaldi honekin itxiko du Italian barrena egindako lehenbiziko bira.

Sevillako Teatro de la Maestranza ospetsuak, Guadalquivir ibaiaren ertzean kokatua, txalo zaparrada handia eta bravo ugariekin agurtu zuen bart gure Orkestra. Orkestrak bi kontzertu eskaini zituen Maestranzan, ostegun eta ostiralean, iaz Sevillako orkestrarekin eginiko trukearen barruan.

Entzule ugari bildu ziren 1991ean eraikitako areto sinfonikoan, programan bi lan oso ezberdin eramaten zuen euskal orkestra entzuteko. Urrian Madrileko Auditorio Nacionalean gertatu zen bezalaxe, Orkestrak Ramon Lazkanoren lan bat eraman zuen birara. Oraingoan "Itaun", akordeoi eta orkestrarako izan zen, Iñaki Alberdi musikari irundarraren eta musikagilearen arteko lankidetzaren ondorioz sortu zen partitura. Bakarlariak eta Orkestrak unibertso sinfonikoan hain ezohikoa den instrumentu honen aukera-aniztasuna azaltzen duen partitura garatu zuten. Itaunen ostean Iñaki Alberdik Alexander Borodinen Nokturno gozoa oparitu zuen, instrumentuarekin duen abilezia argi utziz.

Kontzertuaren bigarren zatian Orkestra, Pablo González zuzendari asturiarraren zuzendaritzapean, Mahlerren Boskarrenean murgildu zen ordubete luzez. Gai- eta espresio-kontrastez beteriko lan honetan Luchino Viscontik Heriotza Venecian filmarekin betirako lotu zuen Adagiettoa da zatirik azpimarragarriena. Horrela bukatu zuen Euskadiko Orkestra handi eta ozenak txalo zaparrada handia eta bravo ugari jaso zituen programa.

Honela bukatu zen orkestraren laugarren bira andaluziarra, bi kontzertu Sevillan eta beste bat Cadizen hartu dituena. Euskal musika mundura zabaldu da beste behin, honela taldearen sorrera-printzipioetako bat bete delarik.

Euskadiko Orkestrak jaialdian emaniko kontzertuak zapore ezberdina izan zuen Sevillako orkestrako denboraldiaren baitan eskainitako kontzertuekin alderatuta. Cadiz hiri xarmagarri eta liluragarria da, arabiar kutsuko kontzertu-aretoak argi azaltzen duen moduan. Euskadiko Orkestraren kontzertua hartzen zuen Musika Jaialdiak izaera "garrantzitsua" eman zion gure orkestrari bertako egunkarietan, eta ikusmina handia zen. Orkestrak egitarau guztiz euskalduna eskaini zuen, lanak aro ezberdinetakoak baziren ere. Iñaki Alberdi Ramon Lazkanok idatzitako Itaunen protagonista izan zen berriro. Bakarlariak akordeoiarekin azaldu zituen aparteko gaitasunak entzuleria liluratuta utzi zuen. Irundarrak bisa eskaini zuen entzuleriaren eskaera asez. Erki Jokkinen finlandiarraren "Alone" lan bikainak instrumentu honen aurkikuntza berri eta behin betikoa suposatu zuen.

Bigarren Zatian Guridiren "Sinfonia Pirenaikoa" lan sinfoniko handia eskaini zuen taldeak. Orkestrak Jesús Guridiren lana aukeratu izana arrakasta handia zela zioen kontzertu-egitarauak, musikagilea Jaialdiak omentzen duen Manuel de Fallaren garaikidea baitzen. Horrexegatik sortuko zen, agian, sinfoniak etengabe eskaintzen dituen mendi-atal deskriptiboen eta "zilarrezko tazatxoa" gisa ezagutzen dugun hiri zuri eta argitsu honen arteko solasaldi interesgarria. Honela, kontzertuak iraun zuen bi orduetan zehar Orkestrak programak eskatzen zuen tentsioa bikaintasunez mantendu eta gero, entzuleriak programaz kanpoko "opari" txikia eskatu zuen sutsuki. Biretan ohi den bezala, Orkestrak Guridiren Hamar Euskal Doinuetako "Amorosa" abesti hunkigarria jo zuen. Beste behin, aretoak "eskerrik asko" gartsuarekin agurtu zuen orkestra.

Blanca Urgell, Kultura Sailburua eta Orkestrako Presidenateak, Iñigo Alberdi, Orkestrako Zuzendari Nagusiak eta Andrés Orozco-Estradak, Orkestrako zuzendari titularrak Euskadiko Orkestrak Miramonen duen egoitzan, "Musikak aztarna" lelopean, 2009/2010 Denboraldia aurkeztu dute.

Andrés Orozco-Estrada maisua, Orkestraren Zuzendari Titular gisa ekain honetan hasi den heinean, 2009/2010 denboraldi berriaren ardatz nagusia izango da. Euskadiko Orkestraren denboraldi berriaren funtsezko estrategia orkestra eta zuzendari berriaren arteko hizkuntza komuna eraikitzea izango da. Maisu berriak dakartzan berritasun artistikoko eta konplizitateko aurreikuspenak bultzatuta, Orkestrak etxean gelditzea erabaki du krisialdi honetan, arreta berezia jarriz kalitate-, malgutasun- eta dinamismo-aldagai hobeagoak ekarriko duen bilakaera artistiko honi jarraitzeko nahian. Aipatu estrategia Zuzendari Gonbidatu Nagusia izango den Andrey Boreykoren partaidetzarekin osatuko da.

Euskadiko Orkestrak irteera bakarra egingo du, Madrilgo Auditorio Nazionalera, Luis de Pablori bere 80. urtebetetzeagatik prestatzen ari zaion omenaldian parte hartzeko. Orozco-Estrada maisuarekin konplizitate eta batasuna lortzeko helburuarekin finkatu den egonkortasun-estrategia hori erabat bateragarri da musika-arloko interprete ospetsuenen presentziarekin: Hélène Grimaud, Janine Jansen eta Frank Peter Zimmermann bakarlariak eta Paul McCreesh, Yakov Kreizberg edo Lawrence Foster zuzendariak, besteak beste.

Euskadiko Orkestraren Abonu-denboraldiarekin batera, proposamen ezberdinak burutuko dira. Azpimarratzekoak, "Musika Laborategi" baten sorkuntza, disko-ekoizpeneko sail berri baten hasiera eta J. Guridiren "Mirentxu" operaren antzezpenean eta ondorengo grabaketan partehartzea. Musika Familian kontzertuak, Miramongo Matineeak, disko-grabaketak, Orkestra Herrietan ekimena, bere ohiko partaidetza Donostiako Musika Hamabostaldian eta OLBEren Opera-denboraldian Bilbon, etab., Orkestraren gizarte-errotzearen eredu berri eta berritua den agenda berria osatzen dute.

Euskadiko Orkestra Sinfonikoak ekaina erdialdean itxiko du Estatuko orkestra sinfonikoen artean erreferentzia-zenbakiak lortu dituen denboraldia (2008/2009). 7.000 abonatu fideletaz gain, %92ko okupazioa azaltzen du bere jardueretan, eta baita 801 laguneko itxarote-zerrenda ere. Azpimarratzekoa ere Orkestrak 10 egun ezberdinetan agortu dituela sarrera guztiak, bere abonu-denboraldian zehar. 27 kontzertu-denboraldi burutu eta gero Euskadiko Orkestrak, gizarteari zerbitzatzeko bere bokazioaren baitan, 3 milioi ikusle hartzera eta 3.000 ikusgarri ematera iristear dago.

1989an sortua eta urte askotan Elías Arizcurenek zuzendua, Cello Octet Amsterdam, lehen Conjunto Ibérico izenez ezaguna, ganbera musikaren arloan munduan bakarra den taldea dugu, nazionalitate ezberdinetako biolontxelojoleez osatua. Sortu zen garain biolontxelo-zortzikoterako bi pieza original zeuden soilik, Heitor Villa-Lobosenak biak, egun Cello Octet Amsterdamen errepertorioak 70 lan original baino gehiago biltzen ditu, A. Part, T. Riley edo L. Berio bezalako konpositoreek idatziak. Etengabe muga berrien bila dabilen talde honek bere lana dantza, flamenkoa edo baita Karibeko musikarekin bat egiten du eta Teresa Berganza, Bernarda Fink edo Elena Gragera bakarlariekin aritu da lankidetzan. Elena Gragera, denboraldiko lehenbiziko Matinée honetan bakarlari gisa arituko dena, egungo errezitalista onenen eta Europa mailan etorkizun gehien dutenen artean kokatzen du kritika espezializatuak. Urte guzti hauetan zehar, oktetoa zuzendari gonbidatu ezberdinek zuzendu dute, horien artean Jurjen Hempel, Lucas Vis eta Bas Wiegers. Azken honek zuzenduko du, hain zuzen ere, Matinée hau.

Miramonen aurkezteko „Cello Octet Amsterdam" taldeak prestaturiko egitarauak lau konpositore ezberdinen lanak biltzen ditu. Bi argentinarrak dira, Mauricio Kagel eta María Eugenia Luc, eta beste biak euskaldunak, Gabriel Erkoreka eta Ramon Lazkano. Lau musikagileak biolontxelorako musika xedetzat hartzeak batu ditu oraingoan eta hauen adierazpen konpositiboa arte, musika, literatura eta adierazpen biziaren sintesi bilakatuko da.

Sarrera solteak salgai. Miramongo Matinéeak zikloaren 2009/2010 denboraldia osatzen duten 16 kontzertuetarako sarrera solteak salgai daude jada. Sarrera bakoitzaren salneurria 6,00 €koa da eta Servikutxa, Telekutxa (943 00 12 00), www.kutxa.net eta www.euskadikoorkestra.es helbideetan eskura daitezke eta Egoitzaren leihatilan, kontzertu egunean 10:30etatik aurrera.

Denboraldi berri honek ere doako autobus zerbitzua izaten jarraituko du, 10:25etan Gipuzkoako Plazako 4.zenbakitik atera eta Atso Jakituna Hiribideko 18. zkian eta Madrilgo Hiribideko 34.ean geldialdiak egingo dituelarik.

Joan zen astean Euskal Konpositoreen Bildumarako Valentín Zubiaurreren lana grabatu ostean, Euskadiko Orkestra musika garaikidean murgildu da egunotan. Honela, Orkestrak Ramon Lazkanoren katalogoko hiru obra grabatuko ditu: Hauskor (2006), Cello Octet Amsterdam taldearekin batera; Ortzi Isilak (2005), Ernesto Molinari klarinete-jotzaile suitzarra bakarlari dela; eta Ilunkor partitura, 2000. urtean Orkestrak berak Lazkanori eskatutako lana. Diska honen musika-zuzendaritza errepertorio garaikidean aditua den Johannes Kalitzke zuzendari alemaniarraren esku egongo da. Maisu honek Orkestra zuzentzen duen estreinako aldia izango da. Lehenbiziko aldiz EOS Kairos vienar diska etxearekin lankidetzan arituko da. 1999an sortutako argitaletxe hau musika garaikidean espezializaturik dago eta bere argitalpenen soinu-ingeniaritza sofistikatuarengatik eta ikus-kontzeptu modernoagatik nabarmentzen da.

Grabaketa hau Orkestrak bere jarduera diskografikoa dibertsifikatzeko "Música de hoy-Gaurko Musika" izenburupean ireki berri duen ildo berriaren baitan kokatzen da. Kairos disko etxe entzutetsuarekin batera eta sormen garaikearen arloan, Ramon Lazkano izango da egungo errepertorioa lantzeko sortutako ildo berri honen leehnbiziko izena.

Kairos diskoetxea 1999an sortu zuten Vienen Barbara Fränzen eta Peter Oswaldek eta egungo artisten promozioan datza bere jarduera. Kairos "une egokia" da, hemen eta orainaren arteko baterakotasuna, une zehatza jasotzeko erabiltzen zuten aintzinako greziarrek terminu hau. Kairosen xedea hori da hain zuzen ere, musika deritzon "une egoki hori" gordetzea. Bere helburua, entzulearen gozamenerako, egungo musika, entzumen eta adimen garaikidea dutenentzat espazio zein esperientzia berriak dakartzan musika atzematea da.

Grabaketa
2009ko Irailaren 14tik 18ra, Euskadiko Orkestraren Auditorioa Miramonen

Egitaraua
Ramon Lazkano (1968):
Hauskor (Cello Octet Amsterdam)
Ortzi isilak (Ernesto Molinari, klarinete bakarlaria)
Ilunkor (Euskadiko Orkestraren enkargua)

Euskadiko Orkestra Sinfonikoa
Johannes Kalitzke, zuzendaria
Diska etxea: Kairos

Goizean Euskadiko Orkestraren egoitzan ospatutako prentsaurrekoan aurkeztu da Miramongo Matinéeak zikloaren 18. denboraldia. Bertan izan dira Euskadiko Orkestraren Zuzendari Nagusia den Iñigo Alberdi eta Iñaki Almandoz, ziklo honen babeslea den Kutxaren ordezkari gisa.

Hondar gaineko aztarna marraztu eta ezabatzen da berriro marraztua izateko; baina ez daude bi aztarna berdin, forma ezberdina izaten da eta baita hondarra ere. Honela, Miramongo Matinéeak zikloak ere bere aztarna marrazten du denboraldi bakoitzean, aztarna ezberdina eta errepikaezina aldiro. Izan ere, zuzeneko musika istant batean jaio eta desegiten da, gero ezberdin sortzeko. Baina hondar gaineko aztarnaren kasuan ez bezala, musikaren ondoren beti dago irauten duen zerbait: entzulearengan geratzen den aztarna ezabaezina. Miramongo Matinéeak abian jarri zirenetik 18 denboraldi igaro dira jada, 296 kontzertu, makina bat soinuzko une, milaka ikusleren oroitzapenean betikotutako aztarnak.

Denboraldi honetan une horiek, aztarna horiek ahalbidetuko diztuztenak Cello Octet Amsterdam eta Elena Gragera mezzosopranoa, Euskadiko Orkestra Sinfonikoa, bere titularra den Andrés Orozco-Estradaren zuzendaritzapean, Bilboko Txistulari Banda eta Alos Quartet edo Orfeón Pamplonés izango dira, besteren artean. Beren jarduera sinfonikoa dibertsifikatzeko gordetako atalari dagokionez, Orkestrako musikariek, besteak beste Marta Zabaleta eta Roman Jablonski lagun diztuztela, barrokoko ahaztutako instrumentuak eta baita Matiegkaren mamua bera ere erreskatatu eta betikotasunean geratuko diren une horien protagonista bilakatuko dituzte Mozart, Bocchrini, Hummel, Beethoven edo Berwald bezalako konpositoreak. Miramongo Matinéeak izeneko aztarna ezabaezinen soinuzko kartografia hori osotuko duten 16 kontzertu, azken finean.

Miramongo Matinéeak ziklo berria datorren irailaren 19an, 11etan jarriko da abian Miramongo Egoitzan. Cello Octet Amsterdam taldea izango da prposamen berri eta originalak dakartzan denboraldi berri honi hasiera emateaz arduratuko dena. Cello Octet Amsterdam ganbera musika taldea, zortzi nazionalitate ezberdinetako zortzi biolontxelojolez osatutakoa, bakarrenetakoa da munduan.

Miramongo Matinéeak ziklo berria Denboraldi honetan ere, KUTXAri gure esker ona adierazi nahi diogu, bere Gizarte Ekintzaren bidez, 1993an abian jarri zenetik ziklo honen garapenerako eman duen eta egun ematen duen laguntzagatik.

Abonu-salmenta:
Hamasei emanaldi hauetarako abonua Orkestraren telefonora deituz eskuratu daiteke (943 01 32 32). Abonuaren prezioa 73,00 €takoa da denboraldi honetan ere eta Orkestrako beste zikloetako abonatuek, Kursaal Fundazioko abonatuek, Aquariumeko bazkide/lagunek, Gazte Kutxaren titularrek eta Kutxako Urrezko Txartelaren titularrek %25eko deskontua izango dute.

Sarreren salmenta:
Sarrera solteak irailaren 18tik aurrera eros ahal izango dira. Sarrera bakoitzaren salneurriak 6,00 €koa izaten darrai eta Servikutxa, Telekutxa (943 00 12 00), www.kutxa.net eta www.euskadikoorkestra.es helbideetan eskura daitezke eta Egoitzaren leihatilan, kontzertu egunean 10:30etatik aurrera.

Edizio berri honek doako autobus zerbitzua izaten jarraituko du abonatuentzat, 10:25etan Gipuzkoako Plazako 4. zenbakitik atera eta Antso Jakituna Hiribidea, 18an eta Madrilgo Hiribidea, 34an geldialdiak egiten dituena.