Euskadiko Orkestrak Kontzertu Denboraldia amaituko du Elena Sancho Pereg artista gonbidatuarekin
Nazioartean proiekzio handiena duen euskal sopranoetako bat da Sancho Pereg, eta Henri Dutilleuxen ‘Correspondances’ obrari helduko dio Robert Treviñoren gidaritzapean. Richard Straussen ‘Sinfonia domestikoa’ izango da kontzertuen bigarren zatian.
Sarrerak salgai daude ekainaren 3tik 7ra ohiko lau hiriburuetan izango diren kontzertu guztietarako, 10 eta 38 euro bitartean.
Azken hilabeteetan gizakiaren hainbat alderdiri behatu ondoren, Robert Treviñok giza esperientziaren beste alderdi bat erakutsiz amaituko du Euskadiko Orkestraren 23/24 Kontzertu Denboraldia: bizitza pribatua. Henri Dutilleux eta Richard Straussen obrekin egingo du, orkestrak lehen aldiz joko dituenak bere historian. Kontzertuak datozen egunetan izango dira ohiko lau hiriburuetan: astelehenean, ekainak 3, Donostiako Kursaal Auditoriumean; asteartean, ekainak 4, Iruñeko Baluarte Auditoriumean; asteazkenean, ekainak 5, Bilboko Euskalduna Jauregian; ostegunean, ekainak 6, Gasteizko Principal Antzokian; eta ostiralean, ekainak 7, berriz Donostiako Kursaal Auditoriumean. Kontzertu guztiak 19:30ean izango dira. Iruñean oraindik azken kontzertu bat geratuko da Denboraldia behin betiko amaitzeko, ekainaren 18an, martxoan atzeratutako ‘Rakhmaninov / Strauss’ programari dagokiona.
Kontzertuen lehenengo zatian Henri Dutilleuxen Correspondances lana entzungo da. XX. mendearen lehenengo eta bigarren erdiaren artean erdibidean harrapatutako konpositore bat izan zen Dutilleux, eta haren aldi berantiarreko sorkuntzarik ederrenetako bat da Correspondances. Ordurako, soinuen destilazio geldo baten antza zuten haren sorkuntza-prozesuek. 20 urte behar izan zituen Correspondances idazteko: 1983an egin zioten enkargua Berlingo Filarmonikoak eta Simon Rattlek, eta 2003an estreinatu zuten, Dawn Upshay sopranoarekin. Dutilleuxek Rilke, Mukherjee, Solzhenitsyn eta Van Gogh bezalako egileen gutunen zatiak hautatu zituen, bost abestiri forma emateko, eta Elena Sancho Peregek abestuko ditu, nazioartean proiekzio handienetakoa duen soprano donostiarrak.
Bigarren zatian, Euskadiko Orkestrak Richard Straussen Sinfonia domestikoa interpretatuko du; obra honek soinu-abentura bilakatzen ditu familia-bizitzako pozak eta ezbehar txikiak.1904an estreinatu zen New Yorkeko Carnegie Hallen, eta nolabaiteko polemika eragin zuen, izan ere, konpositore alemaniarrak heroi gisa aurkeztu baitzuen bere burua aurreko lanetan, eta batzuei pretentzioso samarra iruditu zitzaien hori, baina oraingoan haren familia-bizitzaren erretratu bat zen, egunerokoa eta hutsala, Alemaniako aparatu sinfoniko erromantiko osoaren hizkerarekin. Baina Strauss ziur zegoen egunerokotasunaren benetako ospakizun moderno bati eman ziola forma. Bertan, munduaren berezko sakontasuna erakusten saiatu zen.
Formakuntzari babesa
Denboraldi sinfonikoari amaiera ematen dion kontzertu-programa honetan Musikeneko orkestra-zuzendaritzako ikasleei zuzendutako formakuntza-plana egin da. Diziplina horretako hainbat ikaslek prestakuntza-elkartze ugari egin dituzte hilabete hauetan Robert Treviño zuzendari titularrarekin, eta egunotan Euskadiko Orkestraren buru jarri dira kontzertu-programa honen entseguetan. Ekimen hau orkestrak eta Musikenek partekatzen duten Jorda Gela hitzarmenaren barruan kokatzen da. Barne hartzen dituen lankidetza-ildo ugarien baitan txertatzen da praktika hau, eta bigarren aldiz iritsiko da Euskadiko Orkestraren Denboraldiko kontzertuetara.
Kontzertu Denboraldi intentsu baten amaiera
Programazioaren bidez, esperientzia berritzaile, bizi, espiritual eta mundutarrak ekarri dituen Denboraldi sinfonikoari amaiera emango dio Robert Treviñok. Mahler, Bruckner, Rakhmaninov eta Straussentzat lekua egon da bertan. Bilboko Arriaga Antzokian opera berritzaile bat estreinatzeko (Die ersten Menschen) eta Chillidaren omenez bere jaiotzaren mendeurrenean Lauzurikak egindako obra bat Euskadin estreinatzeko ere bai. Baita Giza Eskubideen Adierazpenaren 75. urteurrena gogora ekartzeko ere.
Itziar Viloria, Saskia Venegas, Ramon Lazkano, Alfonso Gomez, Clara Mouriz, Elena Sancho Pereg, Bilboko Koral Elkartea, Donostiako Orfeoia eta Vocalia Taldea izan dira euskal ordezkaritzaren kideak datozen egunetan Gasteizen, Bilbon, Donostian eta Iruñean amaituko den programazio honetan. Euskadiko Orkestrak hainbat musika-proiektutan, disko-grabazioetan eta Donostiako Musika Hamabostaldian parte hartuko du datozen hilabeteetan, eta ondoren hurrengo Denboraldi sinfonikoa hasiko du, irailaren 27an.
24-25 Denboraldia: Kontrastea eta araoa
Denboraldi berri honetan, ‘kontrastea’ eta ‘araoa’ kontzeptuen inguruan ardaztuko da gure diskurtsoa. Kontrastea, ohiko errepertorioko obrak (adibidez, Schuberten ‘Handia’, Mahlerren ‘Zazpigarrena’ eta ‘Bederatzigarrena’, eta Brahmsen ‘Bigarrena’) interpretatzeaz gain, lehen aldiz interpretatuko baititugu obra batzuk, hala nola Scriabin, Szymanowski eta Schoenbergenak.
Araoa ‘Akelarre’-k ekarriko digu, Pascual Aldaveren obra-katedralak; hain zuzen ere, hura jaio zeneko mendeurrena oroituko dugu. Beatriz Arzamendi ere gure artean izango dugu, ‘Sorginen soinua’-rekin. Arrasateko konpositorea orkestraren Abonu Denboraldian sartuko den lehen aldia da. Suhar Korua ere lehen aldiz izango da gurekin, eta kontzertu-programa originala eskainiko du, hau ere gauaren gainekoa. Juanjo Mena, nazioarte mailako zuzendari euskalduna, berriz izango da Denboraldi honetan, eta euskal inspirazioko atal hau itxiko du.
Hau posible egiteko, orkestraren programazioak artista handiak jasoko ditu, hala nola Stanislav Kochanovsky, Christoph-Mathias Mueller, Kristiina Poska eta Juanjo Mena batutarekin. Lehen mailako pertsona ospetsuak ere izango dira, adibidez, Denis Kozhukhin (pianoa), Christoph Sietzen (perkusioa), Pinchas Zukerman (biolina), Baiba Skride (biolina) eta Daniel Müller-Schott (biolontxeloa); eta gure lurraldeko bi abesbatza handi, Iruñeko Orfeoia eta Suhar Korua.
XX. mendeko musikaren garapenean eragin zuen autore unibertsal baten lehen grabaketarekin hasiko da orkestra: Richard Strauss.
Euskadiko Orkestrak gazteen prestakuntzarekiko duen konpromisoa sendotu du. Hainbat mailatako musika ikasleen harrobia indartsu sartuko da Denboraldi honetan, eta EIO, Musikene eta EGOko gazteak orkestraren lerroetan sartuko dira musika-ikasturteko hainbat momentutan.
ABONU DENBORALDIAREN PROGRAMAZIOA
Euskadiko Orkestraren 2024/2025 Abonu Denboraldia 2024ko irailaren 27an hasiko da Bilbon, eta 2025eko ekainaren 5ean amaituko da Donostian. Guztira, 11 abonu-programa izango dira. Gasteizen (10), Bilboren (10), Donostiaren (10x2) eta Iruñearen (10) artean banatuta, guztira 50 kontzertu izango ditu Abonu Denboraldiak.
Denboraldi honetan, irudi bakoitzak istorio bat kontatzen du, eta gure pertzepzioaren mugak arakatzera gonbidatzen gaitu, baita errealitatea fantasiarekin, ametsekin eta bakoitzaren beldurrekin nahasten den mundu batean sartzera ere. Funtsean, sorkuntzarekin eta, gure kasuan, musika-sorkuntzarekin nahasten den munduan sartzera eramango gaitu. ACC Comunicacionekin egingo dugun ibilbide grafikoa.
Ezagutu beharreko errepertorio originala
Aurreko denboraldietan bezala, errepertorio berria ezagutzeko eta horren ohikoak ez diren nazioarteko autoreak txertatzeko apustu argia egiten jarraitzen du Euskadiko Orkestrak. Lehen aldiz interpretatuko ditugun obren kapituluan, hain ezagunak ez diren autoreak nabarmenduko ditugu, hala nola Scriabin errusiarra (2. Sinfonia) eta Szymanowski poloniarra (2. Sinfonia). Schoenbergek haren Pelleas et Melisande obra exijente eta sendorako erabili zuen osaera sinfoniko handia ere ez da oso ohikoa; Denboraldiko bosgarren kontzertu-programan entzun ahal izango da hori. Apur bat lehenago, hirugarren programan, Faureren Pelleas et Melisande interpretatuko du lehen aldiz Euskadiko Orkestrak; Schoenbergen obraren bertsio intimistagoa da. Guztira, Euskadiko Orkestrak hamaika obra berri gehituko ditu haren errepertoriora, publikoarentzat ere berriak direnak, ezagutzen eta hazten jarraitzeko.
Deskubrimendu-ariketa kitzikagarri honetan, aipamen berezia merezi du instrumentu batzuek hartuko duten protagonismoak, gutxitan izaten baitute solista papera. Adibidez, agertokiaren erdian jarriko da perkusioa, Detlev Glanert konpositore alemaniarraren Perkusiorako kontzertuaren estreinaldiari esker. Christoph Sietzen gazte austriarra, egungo perkusionistarik onenetako bat, arduratuko da estreinaldiaz. Europako hiru orkestraren arteko enkargu bat da: Norvegiako Arctic Philharmonic, Alemaniako Hessischer Rundfunk eta Euskadiko Orkestra. Egitasmo partekatu honek jarraipena ematen die dagoeneko hezurmamitutako beste adibide batzuei; esaterako, Gary Carpenterren Mamu kantak (Ghost Songs). Kasu hartan, Britainia Handiko hainbat orkestrarekin elkarlanean egin zen.
Konposiziorako eta interpretaziorako euskal talentua
Euskadiko Orkestrak euskal sorkuntzak sustatzen eta hedatzen jarraituko du haren programazioaren bidez. Euskaldunen obra garaikideek presentzia izango dute 24/25 Denboraldiko programazioan, Pascual Aldave eta Beatriz Arzamendirekin.
Aipamen berezia merezi du XX. mendeko euskal musikako sinfonia-egilerik garrantzitsuenetako batek, Pascual Aldavek. 2024an ehun urte beteko dira konpositore nafarraren jaiotzatik. Euskadiko Orkestrak haren obra katedralaren bidez gogoratu nahi izan du. Akelarre izena du, eta 1986an sortutako ballet sinfoniko-burleskoa da. Gipuzkoako Foru Aldundiaren enkarguz sortu zuen, Aita Donostiaren eta Jesus Guridiren mendeurrena oroitzeko. Obra honek lau rapsodia ditu. 2. Rapsodiak Euskadiko Orkestraren Kontzertu Denboraldia irekiko du abonuko lau hiriburuetan, eta 3. eta 4. Rapsodiak Iruñeko Baluarten interpretatuko dira, Iruñeko Orfeoiarekin batera.
Konpositore nafarrak Beatriz Arzamendi gipuzkoar konpositoreari pasatuko dio lekukoa, Sorginen soinua lanarekin, eta Euskal Herrian horren errotuta dagoen sorginen mitoari buruzko bere begiradarekin.
Gure lurraldeko abesbatzen talentuaren alde egiteko, Denboraldi honetan Suhar Korua ere gonbidatu du Euskadiko Orkestrak. Gizonen abesbatza bat da, Esteban Urzelaik zuzendua, eta Schuberten interpretazio original bat eskainiko du (Gaueko abestia basoan), fanfarre gisa, eta agertoki gainean lau tronparekin bakarrik. Abesbatzak kontatzen duenaren oihartzun gisa jokatuko dute tronpek. Paper labur baina zaila ere izango du programa honen barruan abesbatzak, Schuberten mendeurrenean Straussek konposatu zuen Eguneko momentuak obraren laugarren mugimendua, ‘Gaua’ izenekoa, interpretatu beharko baitu. Hamaika minutuko erronka erraldoia izango da abesbatzarentzat.
Artistak
Orkestrak, kasu honetan ere, artista multzo ona izango du programazioan: zazpi zuzendari, zortzi solista instrumental eta bi abesbatza.
ZUZENDARIAK. Robert Treviñok irekiko eta itxiko du kontzertu-denboraldia, eta guztira lau programa zuzenduko ditu (ikusi xehetasunak beherago). Gainerako programetan honako zuzendariak izango dira: Stanislav Kochanovsky, Christoph-Mathias Mueller, Dinis Sousa, Lukasz Borowicz eta Juanjo Mena. Gure Denboraldira itzuliko dira horiek guztiak. Eta Kristiina Poska zuzendari estoniarra etorriko da lehen aldiz. Flandriako Orkestra Sinfonikoaren zuzendari titularra da.
SOLISTAK: Denis Kozhukhin eta Rafal Blechacz jasoko ditugu, pianoan, eta Christoph Sietzen, perkusioan. Azken hori, perkusionistarik onenetako bat da gaur egun, eta prest dago Glanerten Perkusiorako Kontzertua estreinatzeko. Europako hiru orkestraren arteko enkargu bat da hori. Biolinarekin, bi artista handi etorriko dira berriz: Baiba Skride gaztea eta Pinchas Zukerman, bere belaunaldian parekorik ez duena. Amanda Forsyth —Pinchas Zukermanekin duoan— eta Daniel Müller Schott ere berriz etorriko dira, biak biolontxeloarekin.
ABESBATZAK: Zati bokalaren protagonista Iruñeko Orfeoia izango da. Programa berezia egingo du, Pascual Aldaveri eskainia, haren jaiotzaren mendeurrenean. Eta Suhar Korua ere bai. Gizonen abesbatza bat da, Esteban Urzelaik zuzendua, eta Schuberten interpretazio original bat eskainiko du (Gaueko abestia basoan), fanfarre gisa, eta agertoki gainean lau tronparekin bakarrik.
Robert Treviñoren zortzigarren Denboraldia zuzendari titular gisa
Orkestraren zuzendari titularrak lau programa zuzenduko ditu Denboraldi berrian. Pascual Aldaveren Akelarre obrako 2. Rapsodiarekin eta Mahlerren 9. Sinfoniarekin emango dio hasiera ikasturteari. Azken hori Mahlerren konposiziorik onena dela diote askok. Abenduan Brucknerren Bosgarrenaz arduratuko da, eta Pinchas Zukerman eta Amanda Forsythekin partekatuko du agertokia. Urtarrilean anfitrioi lanak egingo ditu Denis Kozhukhin pianojolearekin, eta Schoenbergen Pelléas et Mélisande lan sendoari helduko dio. Eta Mahlerren Zazpigarren Sinfoniarekin itxiko du Denboraldia, ‘Gaua’ izenekoarekin. Pieza hori ere lotuta dago Denboraldiaren zati bat tindatuko duen iruditeria ilunarekin, akelarre, konjuru eta sorginekin lotutakoarekin. Denboraldi honetan Mahlerren 7. eta 9. Sinfoniak txertatuta, konpositore austro-bohemiarraren sinfonien zikloa osatzen ari da orkestra Treviñorekin.
Harrobi musikala integratuz
Denboraldi honetan lan handia egingo da profesional bilakatu arteko ibilbide musikaleko hainbat prestakuntza-etapatan dauden gazteekin. EIO, MUSIKENE eta EGOko gazteak Euskadiko Orkestrari batuko zaizkio Denboraldiko hainbat une eta proiektutan. EGOk (Euskal Herriko Gazte Orkestra) irekiko du atal hau. Mahlerren Bederatzigarren Sinfoniaren interpretazioan parte hartuko du, Denboraldi hasieran. Musikeneko ikasleak itxieran izango dira, Mahlerren Zazpigarren Sinfoniaren interpretazioan. Eta EIOko (Euskadiko Ikasleen Orkestra) gazteek, 15 eta 19 urte artekoek, atrila partekatuko dute Euskadiko Orkestrako musikariekin, Gasteizen, Bilbon eta Donostian Pazko asterako programatutako kontzertuetan.
ORKESTRAREN BESTE JARDUERA BATZUK
Grabaketak: Erkoreka, Strauss eta musika amerikarra
Orkestraren jardueraren zati garrantzitsu bat osatzen dute grabaketa diskografikoek, eta Denboraldi honetan 80 bolumen gaindituko ditu haren fonotekak. Horiek, batez ere, euskal sorkuntzetan daude zentratuta. Ekainaren 7an Gabriel Erkoreka konpositore bilbotarrari eskainitako grabaketa bat kaleratuko dute nazioarteko merkatuan. Aire guztiz euskalduneko gertakari musikala izango da, eta ekainaren 10ean egingo dugun aurkezpenean hitz egingo dugu hartaz.
Ondine diskoetxeak erregistratu du grabaketa hori, baita Americascapes bildumako bigarren bolumena ere, oso ezagunak ez diren konpositore amerikarren gainekoa. Bigarren bolumen hori joan den udazkenean grabatu zen, eta hilabete batzuen buruan kaleratuko da.
Beste berritasun diskografiko batek Richard Straussen izena darama. Euskadiko Orkestrak, orain arte, ez zuen autore alemaniarra erregistratu. Bi partitura handi eta ospetsu erregistratuko ditu: Macbeth, poema sinfonikoa eta Sinfonia domestikoa. Grabaketa berria irailean egingo dute, kasu honetan ere Ondineren zigiluarekin.
Euskadiko Orkestrak diskoetxe finlandiar horrekin grabatu du azken hiru urteetan: Raveli eskainitako bi konpaktu, konpositore amerikarren bi konpaktu, Gabriel Erkorekarena, eta Richard Straussi eskainitako azken hau. Ondinek mundu mailako banaketa-sare handia du eta horrek nazioarteko erreferentziazko merkatuan kokatzeko aukera eman dio Euskadiko Orkestrari, eta komunikabide espezializatu ospetsuenetan erreseinak izateko aukera ere bai (Gramophone, France Musique, BBC Music Magazine, Diapason, The New Yorker…).
Proiektu partekatuak
Orkestrak haren konpromisoa mantenduko du honakoekin: ABAO Bilboko Operaren Denboraldia, Bilboko Musika-Música, BBVA Fundazioaren Jakintzaren Mugak Sarien gala, Donostiako Musika Hamabostaldia, Zinemaldia eta Musikaste. Eta ekitaldi berriak ere izango ditu, hala nola Kursaal Auditorioaren 25. urteurrena, La Caixaren Mesias parte-hartzailea eta Eduardo Mokoroa konpositore tolosarraren omenaldi bat, Arakil Fundazioak antolatua. Orkestraren Miramongo Matinéeak eta Musika Gela zikloak aurrerago aurkeztuko ditugu.
ARTIS+: artea, gizarteratzeko
Euskadiko Orkestra Europako proiektu batera batu da, ARTIS+: artea, gizarteratzeko izenekora. Pirinioak ardatz hartzen dituen lankidetza-proiektua da, eta Frantzia hegoaldea, Euskadi eta Kataluniaren artean garatzen da. Desgaitasun-arrazoiengatik edo gizarte-bazterkeriarekin lotutako arrazoiengatik bazterkeria-arriskuan dauden biztanle taldeen artean kulturaren funtzioa indartu nahi du. Hiru urteko ibilbidea du, 2024-2026, eta Euskadiko Orkestrak haren zikloen bidez hezurmamituko ditu proiektuaren helburuak: Miramongo Matinéeak eta Musika Gelako jarduerak, hala nola Eskola Kontzertuak, Musika Familian, tailerrak eta arrazoi honekin lotuta aktibatutako proiektu espezifiko bat, Kantata izenekoa. Era berean, Abonu Denboraldian egitasmo berri bat jarriko da martxan, Abestu Euskadiko Orkestrarekin izenekoa. Horretarako, abesbatza-obra bat enkargatuko da, eta nahi duten pertsona guztiek abestu ahal izango dute. Hala, herri-abesbatza moduko bat osatuko da.
ABONUAK ETA SARRERAK
24/25 Denboralditik aurrera, Euskadiko Orkestrak Jesus Guridi Musika Kontserbatorioan egingo ditu kontzertuak, Gasteizko Principal Antzokia itxi egingo baitute berritze-lanetarako. Une honetan, lekualdaketa zehazteko prozesuan dago, abonuen eta sarreren salmentari ere eragingo baitio.
Abonuen erreserba, uztailaren 1etik aurrera
Egungo abonuak berritzeko epearen ondoren, abonu berrien salmentari ekingo zaio. Uztailaren 1etik aurrera erreserba egin daiteke, euskadikoorkestra.eus webgunearen bidez, 943 01 32 32 telefono-zenbakira deituta edo abonatuak@euskadikoorkestra.eus helbidera mezu elektroniko bat bidalita. Eskaerak jasotzen diren ordenaren arabera formalizatuko dira abonuak, eskuragarri dauden artean. Denboraldi berri honetan, 10 kontzerturako abonuen prezioa mantendu egingo da, eta 80 € eta 235 € artekoa izango da.
Sarrera solteen salmenta irailaren 1etik aurrera
Sarrera guztiak salgai egongo dira irailaren 1etik aurrera euskadikoorkestra.eus webgunean eta auditorio eta leihatilen webguneetan (Gasteizen kasuan izan ezik). Sarrera solteen prezioa 10 € eta 40 € artekoa izango da. Hainbat kolektibori aplikatutako deskontuak mantendu egingo dira, baita ongien funtzionatzen duen kategorietako bat ere: Azken Ordu Gaztea, hau da, sarrerak 10 €-an eremu guztietan, 30 urtetik beherakoentzat eta kontzertua hasi aurreko 30 minutuetan.
MEZENASGOA: orkestrari laguntzeko modu berriak
Mezenasgoari esker, herrialdeko proiektu kultural honen garapenari lagundu nahi dioten pertsonek horretarako aukera dute, ekarpenen bidez. Etorkizuneko tresna bat da, administrazio publikoen dirulaguntza-politikak osatzeko beharrezkoa, eta kultura eta gizartea garatzen laguntzeko bitarteko gisa ezarriko da. Orkestrari ekarpenen bat eginez gero, edozein modalitatetan, kenkari fiskala eskuratu ahal izango da. Informazio gehiago hemen: euskadikoorkestra.eus
ESKERRAK
Azkenik, orkestraren jardueren garapenean parte hartzen duten erakunde guztien laguntza eta babes garrantzitsua eskertu nahi ditu orkestrak: abonatuak eta publiko orokorra, erakunde babesleak eta kolaboratzaileak, eragile kulturalak, komunikabideak... Horiek guztiek egiten dute posible Euskadiko Orkestraren jarduera.
Xarma Laukotea izango da larunbat honetako Miramongo Matinéearen protagonista
Euskadiko Orkestraren hari-sekzioko lau kidek osatutako taldeak Canales eta Schuberten obrak interpretatuko ditu larunbatean, maiatzak 25, 11:00etan, Miramonen.
Larunbat honetan, maiatzak 25, 11:00etan, Euskadiko Orkestraren ganbera-musika ziklo Miramongo Matinéeen Denboraldiko hurrengo hitzordua izango da. Bertan, Xarma laukoteak ‘Canales, heriotza eta dontzeila’ izeneko kontzertua eskainiko du. Euskadiko Orkestrako lau kidek osatzen dute taldea: Laura Balboa (biolina), Larraitz Oiartzabal (biolina), Maite Abasolo (biola) eta Gabriel Mesado (biolontxeloa).
Manuel Canales Toledoko musikagilea harizko kuartetoen lehen konpositoretzat jotzen da Espainian. Bere bi kuarteto-multzo kontserbatzen dira, opus 1 eta opus 3, eta 1782an Londresen argitaratutako azken sail honetatik Matinée honetan 1. zenbakiduna entzungo da. Bere jaioterrian musika-ikasketak egin ondoren, Canales Madrilera joan zen 1770ean, Albako dukearen zerbitzura lan egiteko. Bidaia horri esker, Joseph Haydn eta Luigi Boccheriniren ganbera-musika ezagutu ahal izan zuen, eta eragin horiek bere musikan islatzen dira. Dukea hil zenean, Canalesek Karlos III.a Espainiako erregeari eskaini zion 3. opusa, gortean lan egiteko ahalegin antzuan. Toledora itzuli zen eta hil bitartean hango katedralean aritu zen lanean, musikari eta musika-erlijiosogile modura.
Hurrengo kuartetoa Franz Schuberten 14.a izango da, 1824 eta 1826 bitartean konposatua, austriarra larriki gaixorik, lur jota eta mundutik isolatuta zegoenean. Kuartetoari ‘Heriotza eta dontzeila’ esaten zaio, eta D531 liedetik hartzen du izena. Lied hau Matthias Claudiusen izen bereko poemaren egokitzapen bezala idatzi zuen Schubertek 1817an. Abesti honen motiboak kuartetoaren bigarren mugimenduaren oinarria osatzen du, eta bertan hilzorian dagoen neskatxa batek heriotzari erregutzen dio: “Zoaz, hezurdura krudela, oraindik gaztea naiz”; eta heriotzak erantzuten dio: “Emaidazu eskua, izaki eder eta samurra, laguna naiz eta ez nator zu zigortzera”. Dontzeilak heriotza saihestezinaren aurka daukan borroka hau nabaria da obraren lehen akorde tragikotik amaieraraino, hirugarren mugimenduko trioan izan ezik, non atseden liriko txiki bat dagoen.
Sarrera solteak (11€) salgai daude euskadikoorkestra.eus webgunean eta Kursaal Auditoriumeko leihatilan. Gainera, orkestraren egoitzako leihatilan bertan ere eros ahal izango dira kontzertuaren egunean, leku libreak geratzen badira.
Miramongo Matinéetara eroso joateko, Euskadiko Orkestrak doako autobus-zerbitzua eskainiko du. 10:25ean abiatzen da autobusa Gipuzkoa Plaza 4tik eta geldialdiak egiten ditu Antso Jakituna 18an eta Madril Hiribidea 34an.
Miramongo Matinéeek Kutxa Fundazioaren babesa dute sortu zirenetik.
Euskadiko Orkestrak Musikasteren 52. edizioa itxiko du larunbat honetan
Errenteriako jaialdiaren amaiera-kontzertua larunbatean izango da, maiatzak 25, 19:00ean Lekuona Fabrikan, eta Andra Mari Abesbatzaren parte-hartzea izango du.
Baldur Bronnimannen gidaritzapean, Lazkano, Viloria eta Aldaveren lanek osatuko dute programa.
Musikaste, Euskal Musikaren Astea, Eresbilek antolatzen duena, 52. edizioa eskaintzen ari da egunotan Errenterian. Urrezko ezteien ondoren, erronka da jaialdiaren helburuak betetzen jarraitzea, besteak beste, sortzaileei eta interpreteei laguntzea, gure konpositoreen musika aurkitzea, antzinako musikatik hasi eta egile klasikoen musikara, egungo konpositoreei laguntza berezia emanez.
Euskadiko Orkestrak euskal musikaren ekoizpenaren hedapenean ekarpena egiten jarraitu nahi du, eta euskal interpreteei bultzada emateko plataforma izaten ere jarraitu nahi du, hortaz, aurtengo edizioan ere parte hartuko du jaialdi honetan. Hogeita zazpigarren parte-hartzea izango du orkestrak Musikasten.
Larunbat honetan, maiatzak 25, 19:00ean Lekuona Fabrikan izango den amaiera-kontzertuan, orkestra izango da Andra Mari Abesbatzarekin eta Jesus Garcia Arejula baritonoarekin batera musikaz betetako aste honi bukaera bikaina emateaz arduratuko dena. Kontzertu hau Baldur Brönnimann suitzarrak zuzenduko du, Real Filharmonia de Galiciaren zuzendari titularrak, eta berak eramango ditu atriletara Ramon Lazkano, Itziar Viloria eta Pascual Aldave. Errepertorioan nabarmentzekoa da Viloriaren Oihartzun Gorriak, Real Filharmonia de Galiciarekin partekatutako enkargua, hain zuzen Euskadiko Orkestrak Euskadin egunotan estreinatuko duen obra, maiatzaren 22an (19:30) Gasteizen eskainiko duen kontzertu batean.
Euskadiko Orkestrak Vocalia Taldea gonbidatu du Gasteizen eskainiko duen hurrengo kontzertu-programan
Gasteizko emakume-abesbatzak helduko dio Debussyren ‘Nocturnes’-en interpretazioari, eta orkestrak konpositore frantsesaren ‘La mer’ obra sinfonikoa ere joko du.
Baldur Brönnimann suitzarrak zuzenduko duen programan Euskadiko Orkestrak apustu irmoa egin du euskal sorkuntza garaikidearen alde, Ramon Lazkanoren ‘Mugarri’ obrarekin eta Itziar Viloriaren ‘Oihartzun gorriak’ lanaren estreinaldiarekin.
Azken sarrerak salgai daude maiatzaren 22an Gasteizko Principal Antzokian izango den kontzerturako, 10 eta 38 euro bitartean.
Euskadiko Orkestrak asteazken honetan, maiatzak 22, Kontzertu Denboraldiko hurrengo programa eskainiko du, ‘Debussy / Viloria’ izenekoa. Kasu honetan, Gasteizen soilik emango du kontzertua, Principal Antzokian, 19:30ean.
Baldur Brönnimann zuzendari suitzarra Portoko Casa da Musicako titularra izan zen aurrez, eta Real Filharmonia de Galiciako titularra da gaur egun. Maisu honek ospea du nazioartean, musika garaikidearekin duen trebetasuna dela eta. Hain zuzen ere, kontzertu honetan presentzia nabarmena izango du musika garaikideak, Claude Debussyren obrarekin batera.
Kontzertua euskal musika garaikidearen obra aski garrantzitsu batekin irekiko da. Mugarri da lan hori, Parisen bizi den Ramon Lazkano donostiarrak 2010ean sortutako partitura zirraragarria, hain justu ere, azken hamarkadan Europan gehien interpretatu den euskal obra sinfonikoetako bat. Konposizio horrek Jorge Oteiza euskal eskultore ospetsuaren eragin nabarmena du, eta Lazkanok urte asko eman ditu artistaren ibilbide oparoa aztertzen.
Oso bestelako estilo batean, eta Galiziako Real Filharmoniarekin batera, Itziar Viloriaren Oihartzun gorriak izango da kontzertu honetako beste euskal obra. Duela hilabete bat estreinatu zuen orkestra galiziarrak, eta orain Euskadiko Orkestrak joko du lehendabizikoz Euskadin. Lan horretan, Bizkaiko meatzaritza eremuko memoria kolektiboa omentzen du konpositore eta artista plastiko bizkaitarrak.
Kontzertuaren gainerakoa inpresionismoaren fundatzailetako bat den Claude Debussyri eskainiko zaio, ahalmen oroitarazle handiko bi obrekin. Batetik, Nocturnes, orkestrarako eta emakumeen korurako triptiko. Mugimendu bakoitzak paisaia jakin bat ekartzen du gogora, eta orkestrazio sentsualeko maisulan bat da bakoitza. Haren soinu-emaitza, sarritan, autore inpresionista handien lan piktorikoarekin alderatu izan da. Hirugarren eta azken mugimendua interpretatzeko, Euskadiko Orkestrak Vocalia Taldea gonbidatu du, ahots zurien abesbatza aparta, egoitza Gasteizen duena, eta Basilio Astulezek zuzentzen duena. Bestetik, kontzertua La Mer-ekin amaituko da, non Debussyk olatuen jokoak, zeruak uraren gainean egiten dituen islak eta haizearen elkarrizketa harrapatu baitzituen.
Kontzerturako sarrerak salgai daude euskadikoorkestra.eus-en, baita Principal Antzokiko webgune eta leihatilan ere, 10 eta 38 euro bitartean.
Bost Metalak izango da larunbat honetako Miramongo Matinéearen protagonista
Euskadiko Orkestraren metal-sekzioko bost kidek osatutako taldeak Ewazen, Poulenc eta Piazzollaren obrak interpretatuko ditu larunbatean, maiatzak 11, 11:00etan, Miramonen, eta sarrerak salgai daude 11 eurotan.
Larunbat honetan, maiatzak 11, 11:00etan, Euskadiko Orkestraren ganbera-musika ziklo Miramongo Matinéeen Denboraldiko hurrengo hitzordua izango da. Bertan, Bost Metalak taldeak ‘Bidaia (New York, Paris, Buenos Aires)’ izeneko kontzertua eskainiko du. Euskadiko Orkestrako bost kidek osatzen dute taldea: Adrian Garcia Carballo (tronpa), Miguel Echepare (tronpeta), Bernabe Garcia (tronpeta), Daniel Ruibal (tronboi baxua) eta Christophe Sanchez (tronboia). Amerikar estiloko metal boskotea izango da, hau da, tubaren ordez tronboi baxua du, eta horrek boskote klasikoari sonoritate bereizgarria eta desberdina ematen dio.
Boskoteak bidaia bat proposatuko digu mundu osoan ezagunak diren musika-zentroetan barrena, musika-estilo ezberdinak bisitatuz. Tartean, New Yorkera joango gara, Eric Ewazen musikagilearekin. Bere A Philharmonic Fanfarre interpretatuko du taldeak, New Yorkeko Filarmonikako kideek Kenneth Campbelli eskaintzeko enkargatutako trioa. Konpositore beraren eskutik entzungo dugu Colchester Fantasy, Erdi Aroan eta zaldunen garaian kokatutako herri ingeles zahar eta pintoresko honi buruzko obra. Mugimendu bakoitza konpositoreak inspirazioa aurkitu zuen pubaren izenari eskainita dago.
Ondoren, 1922ko Parisera joango gara Francis Poulenc-en Sonata entzuteko. Lan honekin garai hartako musika frantsesaren sonoritatean murgilduko gara, tinbre eta kolore ugarirekin.
Bidaia XX. mendearen bigarren erdiko Buenos Aires alai, sentsual eta dibertigarrian amaituko da, garaiko musikari handienetako batekin, Astor Piazzollarekin. María de Buenos Aires opera-tangoaren moldaketa honetan lau abesti ezagunenak entzungo dira. Eta amaiera gisa, Piazzollaren tangorik ospetsuena dator, Oblivion, New Yorkeko egonaldi batean konposatu zuena ahanzturaren irudia musikalki gogora ekartzeko xedearekin.
Sarrera solteak (11€) salgai daude euskadikoorkestra.eus webgunean eta Kursaal Auditoriumeko leihatilan. Gainera, orkestraren egoitzako leihatilan bertan ere eros ahal izango dira kontzertuaren egunean, leku libreak geratzen badira.
Miramongo Matinéetara eroso joateko, Euskadiko Orkestrak doako autobus-zerbitzua eskainiko du. 10:25ean abiatzen da autobusa Gipuzkoa Plaza 4tik eta geldialdiak egiten ditu Antso Jakituna 18an eta Madril Hiribidea 34an.
Miramongo Matinéeek Kutxa Fundazioaren babesa dute sortu zirenetik.
Ari Rasilainenek zuzenduko du Euskadiko Orkestra hurrengo kontzertu-programan Alban Gerhardt biolontxelojole ospetsuarekin bakarlari gisa
Zuzendari finlandiarrak Lina Gonzalez-Granados ordezkatuko du, azken honek bertan behera utzi behar izan baitu bere parte-hartzea azken unean gaixotasunagatik.
Programa berri honek askotariko errepertorioa eskainiko du: Anna Clyne-ren ‘This Midnight Hour’ obra sinfoniko garaikidea; Laloren ‘Biolontxelorako Kontzertua’ Alban Gerhardten eskuetan; eta Dvoraken ‘Zazpigarrena’.
Sarrerak salgai daude maiatzaren 8tik 14ra ohiko lau hiriburuetan izango diren kontzertu guztietarako, 10 eta 38 euro bitartean.
Euskadiko Orkestrak asteazkenetik aurrera 23/24 Kontzertu Denboraldiko hurrengo programa aurkeztuko du, ‘Lalo / Dvorak’ izenekoa. Kontzertuak datozen egunetan izango dira ohiko lau hiriburuetan: asteazken eta ostegunean, maiatzak 8 eta 9, Donostiako Kursaal Auditoriumean; ostiralean, maiatzak 10, Bilboko Euskalduna Jauregian; astelehenean, maiatzak 13, Gasteizko Principal Antzokian; eta asteartean, maiatzak 14, Iruñeko Baluarte Auditoriumean. Kontzertu guztiak 19:30ean izango dira.
Anna Clyneren –gaur egungo konpositore britainiar garrantzitsuenetako baten– musika sinfonikoa lehen aldiz entzungo da Euskadin. Ari Rasilainen finlandiarrak zuzenduko du orkestra, Lina Gonzalez-Granadosen ordez, kolonbiar-estatubatuarrak bertan behera utzi behar izan baitu bere parte-hartzea azken unean gaixotasunagatik. This Midnight Hour lanean, Clynek Juan Ramon Jimenezen eta Charles Baudelaireren poemak ditu inspirazio-iturri. Obra sinfoniko garaikidea da This Midnight Hour, nazioarteko arrakasta handia lortu duen bakarretakoa. Orchestre National d'Île-de-Franceren enkargu batetik sortu zen. 2015eko azaroaren 13an estreinatu zuen eta, ordutik, mundu erdian programatu dute orkestra oso garrantzitsuek, hala nola Los Angeleseko Filarmonikoak edo BBC Philharmonicek. 2024ko maiatzean zehar 13 aldiz interpretatuko dute Estatu Batuetako eta Europako orkestrek; besteak beste, Euskadiko Orkestrak.
Bestalde, egungo biolontxelistarik ospetsuenetako Alban Gerhardt euskal agertokietara itzuliko da (2016an Euskadiko Orkestrarekin elkarlanean aritu zen). Oraingoan, biolontxelojole alemaniar apartak Edouard Laloren Biolontxelorako Kontzertu berebiziko eta grinatsuari helduko dio. 1876 eta 1877 artean idatzi zuen frantsesak eta bere obrarik interesgarrienetako bat da. Adolphe Fischerrek estreinatu zuen 1877ko abenduaren 9an, Concerts Populaires de Jules Pasdeloupen, eta askotariko paisaiak ditu barruan.
Laloren kontzertuaren garaikidea, baina oso izaera ezberdinekoa, Antonin Dvoraken Zazpigarren Sinfoniarekin amaituko da emanaldia. Egile bohemiarraren berezko folklore-kutsuari eusten dion arren, bere ziklo sinfonikoko larri eta dramatikoena ere bada partitura hori. Haren sinfoniarik perfektuena izan zen, monumentu soil eta hausturarik gabea, baina kolore bohemiarrari uko egin gabe. Harrera kartsua izan zuen 1885eko apirilean, Londresen estreinatu zuenean
Sarrerak salgai daude saio guztietarako euskadikoorkestra.eus-en, baita auditoriumen webgune eta leihatiletan ere, 10 eta 38 euro bitartean.
Aurora Laukotea izango da larunbat honetako Miramongo Matinéearen protagonista
Euskadiko Orkestraren hari-sekzioko lau kidek osatutako taldeak Haydn eta Schulhoffen kuarteto bana interpretatuko du larunbatean, apirilak 27, 11:00etan, Miramonen, eta sarrerak salgai daude 11 eurotan.
Larunbat honetan, apirilak 27, 11:00etan, Euskadiko Orkestraren ganbera-musika ziklo Miramongo Matinéeen Denboraldiko hurrengo hitzordua izango da. Bertan, Aurora Laukoteak ‘Ahaztuak’ izeneko kontzertua eskainiko du. Euskadiko Orkestrako lau kidek osatzen dute taldea: Xabier de Felipe (biolina), Mikel Ibañez (biolina), Monika Mazur (biola) eta Beatriz Linares (biolontxeloa).
Aurora Laukoteak duela bi denboraldi pandemia zela-eta bertan behera geratu zen programa bat berreskuratuko du Miramongo Matinée honetarako. Hitzordu honetan Haydn eta Schulhoffen kuarteto bana interpretatuko ditu, 150 urte baino gehiagoko aldearekin sortuak.
Joseph Haydn hari-laukotearen errepertorioa landu zuen lehen konpositoreetako bat izan zen. Bi biolin, biola eta biolontxelo instrumentuak konbinatzen zituzten bere lehen lanak tonu arinagokoak ziren, Haydnen lantoki izan zen printze-gorteko bizitzako ekitaldiei laguntzeko sortutako serenata eta divertimentoen bertsio intimo modukoak. Opus 20 seriea osatzen duten sei kuartetoetan, ordea, konpositoreak musikaren adierazpen emozionala areagotu eta aurreko kuartetoetan ikusi gabeko konplexutasun-geruzak gehitu zituen. Beethovenek serie honetako kuarteto baten kopia bat egin zuen Vienako ikasle-egunetan. Matinée honetan sei horietatik bigarrena entzungo dugu.
Matinéea Erwin Schulhoffen Hari-laukoterako bost pieza obrarekin itxiko dugu. Dantza barrokoko suite baten eskemei jarraitu arren, pieza horietako bakoitza miniatura bat da, dantza-estilo berezi bana emulatzen duena eta garaiko musika herrikoiarekin lotura argia duena.
Sarrera solteak (11€) salgai daude euskadikoorkestra.eus webgunean eta Kursaal Auditoriumeko leihatilan. Gainera, orkestraren egoitzako leihatilan bertan ere eros ahal izango dira kontzertuaren egunean, leku libreak geratzen badira.
Miramongo Matinéetara eroso joateko, Euskadiko Orkestrak doako autobus-zerbitzua eskainiko du. 10:25ean abiatzen da autobusa Gipuzkoa Plaza 4tik eta geldialdiak egiten ditu Antso Jakituna 18an eta Madril Hiribidea 34an.
Miramongo Matinéeek Kutxa Fundazioaren babesa dute sortu zirenetik.
Marie Jacquot zuzendari gaztea eta Markus Schirmer pianojolea izango dira Euskadiko Orkestraren hurrengo kontzertu-programaren protagonistak
Vienako Sinfonikoko zuzendari gonbidatu nagusiak gaztetasuna eta heldutasuna aurrez aurre jartzen dituzten bi sorkuntzekin egingo du debuta Euskadiko Orkestrarekin: Mozarten ‘Pianorako 20. Kontzertua’ Markus Schirmer austriarraren interpretazioan eta Brucknerren ‘7. Sinfonia’.
Sarrerak salgai daude apirilaren 26tik maiatzaren 3ra ohiko lau hiriburuetan izango diren kontzertu guztietarako, 10 eta 38 euro bitartean.
Euskadiko Orkestrak ostiraletik aurrera 23/24 Kontzertu Denboraldiko hurrengo programa aurkeztuko du, ‘Mozart / Bruckner’ izenekoa. Kontzertuak datozen egunetan izango dira ohiko lau hiriburuetan: ostiralean, apirilak 26, Gasteizko Principal Antzokian; astelehenean, apirilak 29, Iruñeko Baluarte Auditoriumean; asteartean, apirilak 30, Bilboko Euskalduna Jauregian; eta ostegun eta ostiralean, maiatzak 2 eta 3, Donostiako Kursaal Auditoriumean. Kontzertu guztiak 19:30ean izango dira.
Anton Brucknerren 7. Sinfonia Euskadiko Orkestraren azken aldiko historian nabarmendu den lan bat da: gure zuzendari titular Robert Treviñok lan horrekin egin zuen debuta 2016ko martxoan, eta harreman artistiko sendo bat abiarazi zuen horrela. Hala, orkestrak lorpen handiak erdietsi dituen aldi bat izan da, eta musika-une ahaztezinak eskaini dizkie euskal ikusleei. Orain, partitura paregabe hori Euskadiko Orkestraren atriletara itzuliko da, baina beste batuta baten zuzendaritzapean: Marie Jacquot, etorkizun handiko zuzendari gaztea, Frantziakoa. Vienako Orkestra Sinfonikoko zuzendari nagusi gonbidatua eta, datozen denboraldietatik aurrera, Danimarkako Errege Operaren eta Koloniako WDR Orkestraren titularra.
Sinfonia honekin, behingoz, Brucknerrek nolabaiteko arrakasta lortu zuen nazioartean, 60 urte zituenean jada. Ospetsua da sinfonia hori idazten ari zela Felix Mottl musikagile eta zuzendariari bidali zion gutuna: «Bururatu zitzaidan maisua [Wagner] laster hilko zela agian, eta orduan Adagioaren gaia nigana etorri zen». Obraren iraupen amaigabea (70 minutukoa eta eragin wagneriar argikoa), Brucknerrek forma musikal handien bidez azaleratzen zuen espiritualtasun sakon baten zerbitzura jartzen da.
Brucknerren lanean murgildu aurretik, Wolfgang Amadeus Mozarten Pianorako 20. Kontzertua entzungo dugu, tonalitate minorrean idatzi zituen bi kontzertuen artean lehenengoa. Mozartek 1785ean konposatu zuen, ospearen gailurrean zegoenean Vienan. Kontzertu horrek arrakasta lortu zuen estreinatu eta berehala, eta Mozartek berak solista lanak egin zituen, orkestra teklatutik zuzenduz. XIX. mendean, Mozarten pianorako kontzertu asko jotzeari utzi zitzaion, baina 20. Kontzertua salbuespena izan zen. Errepertorioan mantendu zen, eta, besteak beste, Hummel, Beethoven, Clara Schumann, Johannes Brahms eta Ferruccio Busoni pianojoleek sarritan jo zuten eta kadentziak idatzi zituzten kontzertu horretarako. Oraingoan Markus Schirmerrek joko du, austriar pianojole entzutetsu eta Grazeko Musika Unibertsitateko irakasleak. Jacquotek bezala, debuta egingo du Euskadiko Orkestraren Denboraldian.
Sarrerak salgai daude saio guztietarako euskadikoorkestra.eus-en, baita auditoriumen webgune eta leihatiletan ere, 10 eta 38 euro bitartean.
Arriaga Antzokiak eta Euskadiko Orkestrak Calixto Bieitok zuzendutako Rudi Stephanen 'Die ersten Menschen' operaren Estatuko estreinaldia egingo dute
Arriaga Antzokiak, Euskadiko Orkestrarekin lankidetzan, bere gain hartzen du opera honen ekoizpen exekutiboa, zeina, jatorrian, Amsterdamgo Dutch National Operaren ekoizpen bat baita.
Calixto Bieito da eszena-zuzendaria eta Robert Treviño musika- zuzendaria, zeinak Euskadiko Orkestra osatzen duten 82 musikariak gidatuko baititu bere batutarekin.
Annette Dasch, Daniel Schmutzhard, Simon Neal eta John Daszak dira Rudi Stephanen pieza interpretatzen duten lau ahots bakarlari bikainak, zeinak erronka musikal handi bati egingo baitiote aurre.
Rebecca Ringst eszenografoak agertoki txundigarri bat sortu du Bibliako lehen familiaren istorioa gertatzen den paradisua berreraikitzeko, eszenatokia Arriagako besaulki patioraino sartuz.
Sarah Derendinger ikus-entzunezko artista ikuskizunarentzat aldez aurretik egindako bideo-irudi ikusgarriak sortzeaz arduratu da, eta zuzeneko bideosormen-lan batez ere arduratuko da, ikuskizunaren zuzeneko irudiak proiektatuz.
Arriaga Antzokia opera-eszenaren epizentroan kokatzen da berriz ere, Die ersten Menschen (Lehen gizakiak) operaren Estatu mailako estreinaldiarekin: Rudi Stephan konpositore alemaniarraren opera bat da, Otto Borngräber-en libretoa duen konposizio bikain bat, zeinetan lehen familia biblikoaren istorioa, sexu-bulkadaren eta bizitza espiritualaren artekoa, kontatzen baitu. Horrez gain, Arriaga Antzokiak, Euskadiko Orkestrarekin lankidetzan, bere gain hartu du ikuskizun liriko handi honen produkzio exekutiboa; jatorrizko produkzioa Amsterdamgo Dutch National Operak egin zuen, 2021ean.
Calixto Bieito arduratu da Die ersten Menschen operaren zuzendaritza eszenikoaz eta arlo musikala Robert Treviñok zuzentzen du, 82 musikarik osatutako Euskadiko Orkestra bere batutaz gidatuz. Ahots-interpretazioa nazioarteko lehen mailako lau abeslarik egingo dute, zeinak ohikoak baitira munduko agertoki onenetan: Annette Dasch, Daniel Schmutzhard, Simon Neal eta John Daszak dira. Annette Dasch abeslari alemaniarra da jatorrizko ekoizpenean parte hartu zuen bakarra. Daniel Schmutzhard austriarrak eta Simon Neal eta John Daszak britainiarrek apirilaren 18an eta 20an Arriaga Antzokian eskainiko diren emanaldietan interpretatuko dituzte lehen aldiz Rudi Stephanek 1909 eta 1914 bitartean konposatutako pieza honen barruan dituzten rolak: zalantzarik gabe, erronka musikal handia da, oso exijentea, bai ahots bakarlarientzat, bai orkestrarentzat.
Aipatzekoa da, gainera, Euskadiko Orkestrak ikuskizun honetan duen egitekoa musikaren interpretazioaz harago doala. Orkestra eszenatokian bertan agertzen da, Die ersten Menschenen sinbologian txertatuta, eszenan marrazten den paradisu bibliko horren parte gisa, non Adam, Eva, Kain eta Abelek osatutako lehen familia biblikoa ikusi ahalko dugun. Zehazki, orkestra unibertso bihurtzen da eta musikari bakoitzak kosmoseko izar bat irudikatzen du.
Aipatzekoa da, halaber, musikaren eta muntaiaren beraren konplexutasuna direla eta, Robert Treviñoren batuta nagusiaz gain (hau abeslarien atzean egongo da), orkestran bigarren zuzendari laguntzaile baten parte-hartzea izango dugula, Roberto Baltar-ena, hain zuzen, zeina abeslarien sarrera musikalez bakarrik arduratuko baita.
Indar handiko eszenografia eta bideoak
Istorio horren konfigurazioa, eszenan gauzatzeari dagokionez, konplexua da eta Arriaga Antzokiak agertokiko espazioa bera egokitu behar izan du. Eszenografia Rebecca Ringstek sortu du, Calixto Bieitorekin lan egin ohi duen eszenografo ospetsuak, eta oso zeregin garrantzitsua izango du Die ersten Menschen operan. Eszenatokiaren hainbat metro besaulki patioan sartzen dira, ekintza integratu ahal izateko, patioaren eserleku kopurua murriztuz. Izan ere, Arriaga Antzokiaren berezitasun teknikoak direla eta, ikusleek askoz hurbilagotik jasoko dute eszenatokiaren gainean gertatzen dena, Holandako jatorrizko ekoizpenarekin alderatuta, eta horrek mesede egingo dio interpretatzen den istorio bizi eta zapaltzaileari.
Aipamen berezi bat merezi du halaber Sarah Derendinger ikus-entzunezko sortzailearen ekarpenak. Ohiko kidea da Bieitoren lantaldeetan, eta artistikoki oso txundigarriak diren bideoak grabatu ditu, edertasun estetiko handikoak, eszenaratzeari indar bisual handia emanez. Horrez gain, zuzeneko bideosormen-lan bat ere diseinatu du, eszenatokiaren gainean gertatzen diren ekintzak grabatzen dituzten bi kamerarirekin, eta zuzenean grabatu eta proiektatzen duen kamera finko zenital batekin.
Sortzaileen taldean daude, halaber, ikuskizuneko jantzien diseinatzaile Ingo Krügler eta argiztapenaren diseinuaz arduratu den Michael Bauer.
Pieza honi buruz
Die ersten Menschen paisaia primitibo zabal batean gauzatzen da. Bertan, Lurreko lehen familiak ezin du elkarren arteko borroka saihestu. Eva Adamengandik urrun sentitzen da, eta faltan botatzen ditu gaztetako urteak. Kain eta Abel semeek ikuspuntu oso desberdinak dituzte bizitzari buruz. Kain naturatik gertu sentitzen da eta sexu- desioz beteta dago; Abel, berriz, erlijio-sinesmenen arabera bizi da eta seme perfektuaren rola betetzen du. Kainek amarengan ikusten du bilatzen aritu den emakumearen arketipoa, eta jeloskor dago amak Abelekiko duen maitasunaz. Bekaizkeriak eraginda, anaia hilko du. Bakarrik gelditzean, gizateriari zer datorkion ulertuko dute Adamek eta Evak.
Lurreko lehen bi gizakiak elkarrekin maiteminduta zeuden. Hirugarren gizonak laugarrena hil egin zuen. Die ersten Menschenek gizateriaren historia kontatzen du Bibliako lehen familian oinarrituz: Adam, Eva, Kain eta Abel dira protagonistak. Die ersten Menschenen, ikuspegi erabat ezberdinetik interpretatzen da Bibliako historia ezaguna. Otto Borngräber (1874-1916) alemaniar egileak «Erotisches Mysterium» (Misterio erotikoa) azpititulua jarri zion bere lan batean oinarrituta sortu zuen libretoari.
Bibliako historiaren interpretazio sinboliko hura bere garaian goia jo zuen psikoanalisian oinarritu zen, argi eta garbi: Freud entzuten da hondoan. Borngräberrek erakusten du familia primitiboa urratuta dagoela bi muturren arteko tentsioagatik; aurrez aurre daude, alde batetik, sexu-bulkada eta bizitza gutiziatsua eta, bestetik, espiritualtasunari eskainitako bizitza. Familiaren zirkulu estuan, bizitzaren bi ikuspegi erabat desberdin irudikatzen dituzte bi anaiek. Istorioaren izaera erotiko eta intzestuzkoak eztabaida handia eragin zuen obrak argia ikusi zuenean.